Amerikan başkanlarından Eisenhower der ki; “Bir mücadeleye hazırlanırken planlar faydasız olsa de bir plan yapmak vazgeçilmezdir”.
Eğer yeni bir iş başlatıyorsanız iş planı sizin de en öncelikli esas noktalarınızdan birisi olmalı.
İyi bir iş planı kısaca kuracağınız işletmenin ne yapmayı planladığını ve bunu nasıl yapacağını ortaya koymalıdır. Diğer taraftan tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde oranı biraz fazla olmakla beraber yeni kurulan işletmelerin büyük çoğunluğu ilk yılda kapanmaktadır. Bu istatistik ışığında iyi bir iş planı riskleri, rekabeti ve müşteriyi çok iyi tanımlayarak gerekli fizibiliteyi tamamlamalı, gerçekçi olmayan tahminlerin ötesine geçerek daha sağlam temellere oturan bir iş planı hazırlamalıdır.
Sanılanın aksine iş planları uzun olmamalı, mümkün olduğunca basite indirilmiş, özete dayalı bir yapısının yanında kim okursa okusun bu kurulana veya kurulacak işletmenin ne yapacağını ve nasıl başarılı olacağını anlayabilmesini sağlamalıdır.
Amacı ne olursa olsun, ister sadece planlamak için, ister yatırım almak için, ister KOSGEB girişimcilik desteği için ve isterseniz Ankara Anlaşması Vizesi için hazırlayacağınız iş planı için şu ipuçlarını sıralayabiliriz.
İş Planı Hazırlama İpuçları
Belki yüzlerce yazı gördünüz ve okudunuz. Ama en doğrusu sizin iş planınıza yaklaşımınızdır. Sektörünüz, iş planınızı kim okuyacak ve amacı ne. Kısaca genel bakış ile şu ipuçlarını sıralayabiliriz.
- Kime: İş planınızı yazdığınız amaç ve kişi/kuruma göre özelleştirin. Eğer farklı amaçlar için yazıyorsanız bir kaç farklı versiyon oluşturabilirsiniz. Örneğin yatırımcı için ise daha çok onun bakış açısı ile ve finansal getirisi üzerine odaklanabilirken bir KOSGEB iş planı hazırlama sırasında bunu okuyacak kişinin devlet memuru veya üniversite hocası olacağını aklınızda tutarak hazırlamakta fayda var.
- Güncelle: İş planları canlı tutulmalıdır. Belirli aralıklar ile gözden geçirilmeli, ne hedefleniyordu ve ne oldu durumuna bakılarak güncellenmelidir. Tamamen iş planı ekseninde sıkı bir takip yapmanıza gerek yok, eğer iş yaramıyorsa hemen değiştirin. Mümkünse bunu ayda bir hatta haftada bir yapabilirsiniz.
- Gerçekçi: Özellikle finansal planları yaparken varsayımlarınızı gerçekçi hedeflere oturtmakta fayda var. Örneğin satış hedeflerinizi koyarken ne kadar üretebilirsiniz, ne kadarını nerelerde kaçtan satabilirsiniz gibi varsayımları mevcut istatistikleri de kullanarak sağlam tahminlere dayandırmak elinizi güçlendirir. Ne kadar çok kazanabileceğinizi anlatmaya çalışmaktan ziyade projeksiyonunuzun çalışılmış ve gerçekçi yapısına odaklanmalısınız.
- Tasarı: Kısaca iş planı işinize dair bir tasarıya sahip olmak fikridir. İş planınızın sizin kendiniz ve işiniz hakkında fikirlerinizi, sezgilerinizi, içgüdülerinizi ve görüşlerinizi ortaya koyar. Yapmak istenilenleri gerçekleşmeden önce öngörüsel bir düzlemde test etmenizi sağlar. İşinizi yaparken ise bir referans noktasıdır.
- Dayanak: Kullanacağınız veri, istatistik yada öngörüleri belirli kaynaklara dayandırmak ve bunlara atıfta bulunmak iş planınızı güçlendirir.
- Sunum: Uzun yazıları okumak yada dinlemek kimsenin hoşuna gitmez. O nedenle anlatımlarınızı mümkün olduğunca görsel ifadeler, tablo ve grafikler ile ifade etmelisiniz. Arial ve Times New Roman genelde en çok kabul gören fontlardır. Uzun paragrafları bölerek yada iki sütuna ayırarak kolaylaştırabilirsiniz.
İş planı gereksiz meşguliyet yada lüks değildir. İşinizi kurma yolculuğunuzda hayati önem taşımakta ve burada derleyeceğiniz bilgiler iş yaparken sizin eliniz ayağınız olacaktır. Peki o zaman gelelim bir iş planı hangi bilgileri içermeli konusuna.
İş Planı Hangi Bilgileri İçermeli
Klasik olarak iş planları toplamda 15-25 sayfa aralığında olurlar. Bu uzunluk sektöre ve ne amaçla yazıldığına göre değişmekle birlikte yeni bir ürün yada niş bir kategori ise anlatılması gereken detayların çokluğu sebebi ile daha fazla sayfadan oluşur.
- Yönetici Özeti: “Executive Summry” olarak geçen bu bölüm en son yazılması tavsiye edilen ve iş planının genel bir özetidir. Bir yada maksimum iki sayfadan oluşabilir. İş nedir, ne zaman kuruldu-kurulacak, misyonu, vizyonu, varsa finansal ihtiyaçları, varsa patent vs. teknik detayları gibi unsurlardan kısaca bahsederek konu hakkında fikir sahibi birinin bu kısmı okuyarak iş planınızı değerlendirebilmesi amaçlanır.
- İşletme Bilgileri: Bu kısımda işletmeniz yada kurmak istediğiniz işletme için tanımlamalar yer alır. Adı, statüsü, ortakları, nerede yer alacağı, yer seçimi, başlangıç giderleri gibi bilgiler içeririr. Gerekli ise bu kısma girişimci ve ortaklarına dair kısa bilgiler de eklenebilir.
- Ürün ve Hizmetler: Yukarıda değindiğiniz işletme hangi ürün veya hizmetleri müşterilerine sunacak. Bunların açıklaması, sunumu, fiyatlandırma ve kısa pazarlama bilgilerine değinilebilir.
- Pazar: “Market Analyse” olarak bilinen bu kısımda işletmenizin sumayı düşündüğü ürün ve hizmetler için pazar araştırması yer alır. Pazardaki trendleri, alıcı grupları,alışveriş dinamikleri ve rekabet konularına değinilir.
- Pazarlama Stratejisi: Pazar bilgileri ışığında siz hedef müşterilerinize nasıl ve nerede ulaşacaksınız konusunda geliştirdiğiniz stratejilere değiniyoruz. Ürün ve hizmetleri sunum, fiyatlama, satış sonrası hizmetleri, müşteriye ulaşma, reklam ve pazarlama stratejileri gibi detayları bu bölümde veriyoruz.
- Rekabet Stratejisi: Pazar araştırmasında kısaca değindiğimiz rekabeti burada açarak stratejimizi belirliyoruz. Rakipler kimler, sunum ve fiyat politikaları, güçlü ve zayıf yönleri, swot analizi ve bu rakiplerin önüne nasıl geçeceğimiz gibi planlara değiniyoruz.
- Finansal Analizler: Bu bölüm finansal tablolar olarak da bilinen başlangıç maliyetleri, satış gelirleri, işletme giderleri, gelir gider tablosu, nakit akış tablosu ve finansman tablosu gibi tablolar kullanılarak paraya dair projeksiyonların yapıldığı bölümdür. Özellikle yatırım için yazdığınız iş planlarında bu bölüm önem arz eder.
Bunlar yanında yönetim planı, girişimci bilgileri, üretim planı gibi farklı kategorilerde iş fikrinize göre oluşturulabilir.
İş planınızı kendiniz yazabileceğiniz gibi bir danışmana da yazdırabilirsiniz. Big Begin Consulting’den Hakan Kaya, iş planı yazdırmak isteyen müşterilerin 2 gruptan oluştuğunu bildiriyor. Birincisi iş planı yazmak için donanımları olmadığı için buna ihtiyaç duyanlar ile iş planlarını kendileri yazabilecekleri halde bunu bir uzmana devrederek daha iyi oldukları işlere odaklanmak isteyenler.